عنوان مقاله : جایگاه اجتماعی اهل ذمه در عصر خلافت عمربن خطاب(۱۳-۲۳ هـ.ق) براساس نظریه طرد اجتماعی (مطالعه موردی اهل‌ذمّه حجاز، شام و عراق)
چکیده :
باگسترش فتوحات در سرزمین هایی که ساکنانش در زمره اهل کتاب بودند، مساله جدیدی فراروی دستگاه خلافت قرار گرفت و آن ورود طیف عظیمی از اهل کتاب اعم از یهودی،مسیحی و زرتشتی بود که در این سرزمین ها ساکن بودند. این پژوهش برآن است تا بدین پرسش که ذمیان در جامعه عصر خلافت عمر از چه جایگاه اجتماعی برخوردار بودند و اینکه میزان پذیرش و یا طرد اجتماعی آنها در جامعه به چه میزان و بر اساس چه ملاک هایی بوده است پاسخ دهد.
عمر در تعامل با ذمیان دو شیوه کاملا متفاوت داشت. در مواردی براساس ملاکهای قرآنی و بهره مندی از سیره رسول خدا(ص) و در مناطقی همچون شام بر اساس طرد اجتماعی ذمیان از دسترسی به مشاغل اداری و برقراری محدودیت های اجتماعی و مذهبی درصدد کنترل و نظارت بر رفتارهای اجتماعی آنان برآمده است که این شیوه برخورد در متاثر از شرایط جغرافیایی سکونتگاه ذمیان و تعاملاتی که با پیروان خود در آن سوی مرزهای دولت اسلامی داشته و می توانستند کیان جامعه اسلامی را با مخاطره مواجه سازند.